جهت مطلوب مجلس کجاست؟ - وبلاگ دبستانیها

به گزارش وبلاگ دبستانیها، توافق موقت به دست آمده میـان آژانس بین المللی انرژی اتمی و کشورمان در شامگاه یکشنبه از هیچ منظری نمی تواند خارج از چارچوب قانون مصوب مجلس باشد.

نکته مشهود در این توافق هوشمندی دولت برای یافتن راهی است که هم چارچوب قانون مجلس حفظ گردد و هم امکان ادامه دیپلماسی و زمان دادن به تحولات این حوزه وجود داشته باشد. اینکه برداشت مجلس از آن توافق، دور زدن قانون توسط دولت است را هم می توان از منظر فنی به شکل جدی نقد کرد و هم از منظر سیاسی و با توجه به شواهد رفتارهای گذشته داخلی بر سر مسأله هسته ای انتقاداتی بنیادین به آن عنوان کرد.

مجلس و حتی رئیس قوه مقننه تا قبل از این معترف بودند که دولت بخش های مختلف قانون هسته ای اخیر را اجرا نموده است. اختلافات شکل گرفته در روز گذشته بر سر موضوع پروتکل الحاقی است. نگاهی فنی به این اختلافات نشان می دهد که یا مجلس نمی داند در قالب این قانون چه چیزی را تصویب نموده یا اینکه می داند و می خواهد موضوع را جور دیگری نشان داده و به راستا متفاوتی ببرد. بیانیه مشترک ایران و آژانس به صراحت از توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی سخن گفته و روی زمین نیز همین اتفاق اتفاق افتاده است. اما این به معنای سرانجام کامل نظارت ها نیست چرا که ما همچنان در چارچوب پادمان و معاهده NPT با آژانس رابطه داشته و نسبت به آن تعهد داریم. قانون مجلس نیز در هیچ کجا تعلیق تعهدات پادمانی یا خروج از آن را درخواست و پیش بینی ننموده است. همان طور که بحث اخراج بازرسان نیز که در جلسه دیروز مجلس بارها به آن اشاره شد، هیچ جایی در قانون مصوب همین مجلس ندارد.

با این توصیف معلوم نیست مراد نمایندگان مجلس از اینکه دولت همچنان در سطح پروتکل امکان دسترسی برای بازرسان آژانس فراهم نموده، چیست؟ به طور مثال یکی از اختلافات بحث دوربین های مورد اشاره در توافق شامگاه یکشنبه است. اولاً اینکه این دوربین ها اساساً از قبل از این نیز بر خلاف بعضی ادعاها نه آنلاین بلکه آفلاین بوده اند. به این معنا که آژانس بین المللی انرژی اتمی امکان دسترسی مستقیم به اطلاعات آنها نداشته و بعد از درخواست، فیلم آنها در اختیار آژانس قرار می گرفته. یعنی همین مورد هم نظارتی بسیار پایین تر از سطح نظارت های معمول پروتکل الحاقی است. ثانیاً در توافق جدید مقرر شده که تا 3 ماه دیگر حتی همین فیلم های ضبط شده هم در اختیار آژانس قرار نگیرد، مگر اینکه طرف مقابل تعهدات خود را اجرا کند. یعنی این فیلم ها نزد ایران و بدون دسترسی دیگران باقی می مانند و اگر تعهدات طرف مقابل بعد از مهلت 3 ماهه همچنان در تعلیق باشند، اطلاعات یاد شده برای همواره پاک خواهند شد. بسیار واضح است که این فرآیند هیچ نسبتی با ادعای دیروز نمایندگان مجلس مبنی بر وادادگی دولت و دور زدن قانون ندارد.

ما در آینده نزدیک نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی را داریم که طی آن آقای گروسی گزارش 3 ماهه خود درباره تعهدات برجامی ایران را ارائه خواهد داد. واضح است که هر گونه مورد منفی در این گزارش یعنی متحد شدن کشورها علیه ایران. چیزی که ما سابق بر این هم بارها آن را تجربه نموده و دیده ایم که حتی کشورهای نزدیک و دوست ما هم در چنین شرایطی حاضر به دادن هزینه زیادی جهت حمایت از ما نیستند. کسانی که می گویند ایران باید اکنون دست به اقدامات سریع و سخت در مورد برجام بزند باید به دو پرسش پاسخ دهند؛ اول اینکه چه تضمینی هست که باز هم تنها ماندن ایران در چنین صحنه ای مانند تجارب گذشته تکرار نگردد؟ ثانیاً این تنهایی چه سود و منفعتی برای کشور خواهد داشت و آیا جز یاری به اجماع سازی علیه ایران به جای دیگری ختم می گردد؟ به نظر می رسد اختلافات اخیر بر سر توافق ایران و آژانس همچنان باید بر همان بستر رقابت های جناحی و کوشش برای ابزارسازی از بحث هسته ای در این رقابت ها تفسیر گردد.

مجلس با موضع دیروز خود نشان داد که حتی به قانون مصوب خود نیز اشراف کافی ندارد و هنوز حداقل در ظاهر نمی تواند تفاوت بین توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و خروج از NPT را از هم تشخیص دهد. برداشت عمومی از رفتار مجلس می تواند این باشد که نمایندگان این دوره فکر می کردند که اجرای قانون مصوب آنها به معنای سرانجام برجام و بازگشت به شرایط قبل از 92 است، اما اکنون متوجه شدند که در عمل ارزیابی آنها دقیق و درست نبوده. چیزی که خود می تواند ناشی از عدم اشراف دقیق فنی و حقوقی به موضوع برجام و موضوعات مرتبط با آن مانند پروتکل الحاقی و NPT و سطوح مختلف بازرسی باشد. چه اینکه بخش زیادی از نمایندگان این مجلس بارها به روشنی اعتراف نموده اند که مایل به سرانجام کامل برجام و خروج قطعی ایران از این توافق هستند. چیزی که به نظر می رسد باز هم بیشتر متأثر از رقابت های سیاسی داخلی است نه محاسبه منافع ملی.

*کارشناس سیاست خارجی

منبع: ایران