کشف آثار اشکانی در کاوش نجات بخشی گورستان حاجی آباد هرمزگان - وبلاگ دبستانیها

به گزارش وبلاگ دبستانیها، در نتیجه کاوش نجات بخشی گورستان تاریخی حاجی آباد در شمال مرکزی استان هرمزگان آثاری از دوره اشکانی به دست آمده است.

میراث آریا: روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مرجان روایی سرپرست هیئت برآورد نجات بخشی گورستان تاریخی حاجی آباد، چهارشنبه 24 اردیبهشت 99 با اعلام این خبر گفت: گورستان حاجی آباد با وسعتی بیش از 1200 هکتار به عنوان عظیم ترین گورستان تاریخی شناخته شده و قابلیت ثبت جهانی دارد.

او با بیان اینکه گورستان به لحاظ گونه شناسی گورها، اندازه، معماری و تدفین دارای تنوع قابل توجهی است، اضافه نمود: عمده ترین مصالح ساخت گورها، تخته سنگ های عظیم و قلوه سنگ های متوسط و کوچک هستند که بدون ملات و به صورت خشکه چین در معماری گورها به کار رفته اند.

روایی گورهای یاد شده را عمدتاً دارای پلان دایره به قطر یک متر تا 15 متر دانست و توضیح داد: در این فصل از کاوش، شش گور مورد کاوش نهاده شد.

او گفت: بیشتر گورها فاقد چاله تدفین هستند و مقدار ناچیزی استخوان انسانی از آن ها به دست آمده که در این باره فرضیات و پرسش هایی مطرح و مطالعه بر روی آن ها شروع شده، همچنین بقایای استخوان حیوانی نیز دست کم از چهار گور به دست آمده است.

سرپرست هیئت برآورد نجات بخشی گورستان تاریخی حاجی آباد اضافه نمود: مهم ترین یافته منقول به دست آمده در این فصل، یک کوزه دسته دار کوچک به رنگ آجری است که در فاصله میان دو کوزه نخودی رنگ به دست آمد و مجموعاً نشان داد گور کاوش شده مربوط به دوره اشکانی است که برای حصول اطمینان و به منظور تاریخ گذاری دقیق احتیاجمند انجام آزمایش ترمولومینسانس بر روی نمونه های سفالین هستیم.

او آویز تزئینی، سنگی مستطیل شکل، مهرهایی از جنس عقیق و خمیر شیشه را از دیگر یافته های به دست آمده از کاوش گورها اعلام و اظهار کرد: در سطح گورستان و پیرامون چند گور قطعاتی از سفالینه های جلینگی دوره اشکانی به دست آمده است.

روایی اظهار داشت: یک قطعه صدف دریایی به دست آمده از گورها، نشان می دهد ساکنان حاجی آباد با مناطق ساحلی خلیج فارس ارتباط تجاری داشته اند.

او توضیح داد: هرچند در نتیجه کاوش در این گورستان، آثاری از دوره اشکانی به دست آمد ولی وسعت قابل توجه گورستان، همچنین تعدد و تنوع شکل گورها نشان می دهد که گورستان ممکن است در یک بازه زمانی بسیار گسترده تری مورد استفاده نهاده شده باشد لذا تاریخ گذاری دقیق اثر، منوط به ادامه پژوهش های میدانی در طی فصل های آینده و ایجاد کارگاه هایی در سایر بخش های آن خواهد بود.

سرپرست هیئت برآورد نجات بخشی گورستان تاریخی حاجی آباد با بیان اینکه در روزهای پایانی این فصل به منظور مشخص عرصه تقریبی گورستان، محدوده پیرامونی آن مورد پیمایش نهاده شد، گفت: با توجه به اهمیت گورستان و ضرورت ثبت آن در فهرست میراث جهانی ضروری است پس از تأمین اعتبار از طرف شرکت گاز، نقشه توپوگرافی گورستان با مقیاس مناسب و در لایه های مورد احتیاج تهیه گردد.

او در ادامه بر ضرورت انجام نقشه برداری، به منظور مشخص عرصه و حریم گورستان، همچنین انجام اقدامات قانونی با هدف غایی پیشگیری از هرگونه تعرض و تخریب احتمالی آینده تأکید کرد.

به گفته روایی، گورستان حاجی آباد با وسعت دست کم 1200 هکتار در یک بازه زمانی گسترده ای بالغ بر هزار سال بی وقفه مورد استفاده نهاده شده و به لحاظ وسعت، تنوع مقیاس، شکل و تعداد گورها در میان گورستان های سنگ چین شناخته شده منطقه جنوب شرق ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به همان دلایل ارزش ثبت در فهرست آثار جهانی را داراست.

او اضافه نمود: هرچند تا به امروز در بسکمک از مناطق جنوب و جنوب شرق کشور و حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس تعداد زیادی از گورستان های سنگ چین شناسایی و کاوش شده اند، اما گورستان حاجی آباد با توجه به وسعت و سایر دلایل پیشگفته می تواند مبنا و نفطه عطفی برای مطالعات مربوط به گورستان های سنگ چین جنوب شرق و به عبارتی کامل نماینده زنجیره آیین های تدفینی دوران اشکانی و سایر دوره های مرتبط باشد.

سرپرست هیئت باستان شناسی با اشاره به اینکه ایجاد خط لوله علاوه بر تخریب دست کم 70 گور شاخص، موجب ایجاد شکاف و گسست در این اثر ملی شده و مفهوم گورستان را خدشه دار نموده توضیح داد: احداث رایتاوه (جاده دسترسی خط لوله) با عرض 11 متر ضمن تخریب بخش گسترده ای از گورستان با ایجاد خاکریز حاصل از خاک رایتاوه، در دوسوی آن همچنین موجب تخریب و یا دست کم مدفون شدن تعداد زیادی از گورها در این بخش شده و چشم انداز نامناسبی ایجاد نموده که درشان یک اثر شاخص ثبتی نیست.

او اضافه نمود: بدیهی است در صورت اجرای خط لوله یادشده، انشعاب های دیگری توسط بخش های خصوصی و دولتی از این خط لوله گرفته خواهد شد و بدین ترتیب بخش های دیگری از آن تخریب می گردد که در آن صورت نه تنها ارزش ثبت جهانی، بلکه ارزش ثبت ملی اثر نیز از بین خواهد رفت.

روایی اظهار کرد: از آنجایی که این گورستان جزو میراث ملی کشور بوده و قابلیت ثبت جهانی را داراست، نه تنها وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بلکه عامه مردم و سایر نهادهای دولتی نیز در قبال حفاظت از این اثر ارزشمند و منحصر به فرد، مسئولیت دارند، لذا شایسته است در امر خطیر نجات گورستان، این وزارت خانه را کمک نمایند.

در فاصله سال های 1383 تا 1391 به منظور پاسخگویی به دو استعلام ارسالی از سوی شرکت گاز استان کرمان، مسیرهای یادشده توسط کارشناس استان مورد آنالیز نهاده شد که به دلیل برخورد با گورستان پاسخ منفی ارسال شد، متأسفانه آن شرکت با وجود دریافت چندین پاسخ منفی، با علم و آگاهی نسبت به ثبتی بودن گورستان و بدون دریافت مجوز از شورای فنی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بار نخست با ایجاد رایتاوه غربی و ایستگاه تقلیل فشار در عرصه گورستان، بخش عظیمی از گورستان، در سال 1394 نیز با ایجاد رایتاوه شرقی دیگربار به طور غیرقانونی بخش عظیمی از این اثر ثبتی را تخریب کردند، به دنبال آن، سوداگران اموال فرهنگی، به انجام حفریات غیرمجاز ترغیب شده و شرایط تخریب بیشتر گورستان را فراهم کردند، در نتیجه این حفاری ها اشیایی را به دست آوردند که بعضی توسط نیروی انتظامی آن شهرستان توقیف شدند.

همزمان با شروع کاوش نجات بخشی، شرکت گاز استان کرمان با هدف افتتاح و بهره برداری هرچه سریع تر، عملیات اجرایی پروژه را با شدت بیشتری ادامه دادند، که با توجه به سرعت بخشیدن به فرایند تخریب گورستان، واکنش سریع بعضی از مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را به دنبال داشت. آنان ضمن تأکید بر غیرقانونی بودن پروژه گازرسانی، خواهان توقف آن عملیات شدند. این اقدامات موجب شروع شکایت قضایی اداره کل استان از شرکت گاز شده و در نتیجه آن به دستور قاضی پفراینده، عملیات اجرایی خط لوله گاز متوقف شد.